Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, Memleketler arası Atom Gücü Ajansından (UAEA) bir heyetin çok yakında Zaporijya Nükleer Santrali’ni ziyaret edeceğini öğrenmekten memnuniyet duyduklarını belirterek “Uluslararası toplumu da Zaporijya Nükleer Santrali ve etrafında güvenliği sağlamak için bu teşebbüsü desteklemeye çağırıyoruz.” dedi.
Kalın, CNN International televizyonunda katıldığı bir programda, Ukrayna-Rusya savaşına ait son gelişmeleri kıymetlendirdi.
Rusya’nın Ukrayna’da sivil yapıları maksat alarak tansiyonu tırmandırabileceği istikametindeki haberlere ait Kalın, “Çatışmanın rastgele bir kısmında rastgele bir tansiyondan çok kaygı duyuyoruz.” tabirini kullandı.
Kalın, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin ile telefon görüşmelerinin yanı sıra ferdî olarak da görüştüğünü aktararak şöyle devam etti:
“Cumhurbaşkanımız alışılmış ki Ukrayna Devlet Lideri Volodimir Zelenskiy ile birinci etapta mevcut hasımlıklara son vermek ayrıyeten direkt kapsamlı bir barış müzakeresi çerçevesi değilse de tahminen bir ateşkesi getirecek önemli müzakerelere öncülük edecek bir yol bulmak için yakın temas halinde. Bunun üzerinde çalışıyoruz. Ancak olağan ki Herson, Kırım ve Zaporijya’da yahut Rusya’nın işgali altındaki Ukrayna’nın rastgele bir bölgesinde meydana gelebilecek rastgele bir şiddetin tırmanmasından çok derede kaygı duyuyoruz.”
‘Zaporijya saatli bombaya dönüşebilir’
Türkiye’nin mevcut arabuluculuğu kolaylaştırıcı durumunu Zaporijya Nükleer Santrali’ne de kullanıp kullanamayacağına ait Kalın, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Zaporijya Nükleer Santrali’nin kritik durumda olduğu konusunu Zelenskiy ile basın toplantısında gündeme taşıdığını ve Türkiye’nin tıpkı bildirisi farklı kanal ve düzeylerde Rusya’ya da ilettiğini bildirdi.
Kalın, Türkiye’nin santralin diğer bir Çernobil kazasıyla sonuçlanmasını istemediğini vurgulayarak şu sözleri kullandı:
“Rusya ve Ukrayna’dan UAEA’dan bir heyetin çok yakında, gelecek hafta yahut 10 gün içinde bu alanı ziyaret edeceğini öğrenmekten memnuniyet duyduk. Mevcut durumdan Devlet Lideri Zelenskiy’in olağan çok telaşlı olduğuna yönelik bir haber aldığımıza inanıyorum. Zira nükleer santral, Rus güçlerince kuşatılmış durumda. Lakin Ukraynalı yetkililer, teknik takımlar, olağan güvenlik takımları de nükleer santralin içinde.
Yani santrali çevreleyen alanların Ukrayna tarafından mayınlandığını söylemek istiyorum. Bu yüzden durum şu an çok kritik ve Allah esirgesin saatli bir bombaya dönüşebilir. Şayet bir şeyler olursa rastgele bir kaza, çabucak olmasını beklemiyoruz lakin bilirsiniz büyük bir felaketin içinde olabiliriz. Bu yüzden bunun olmasını engellemeye çalışıyoruz ve Ruslarla kuşatma alanlarından güçlerini geri çekmesi ve UAEA’nın heyetinin girebilmesi, Zaporijya’nın etrafında bir çatışmasızlık bölgesi, askeri olmayan bir bölge oluşturulması için görüşüyoruz.”
‘Tahıl mutabakatı müzakerelerin yine başlaması için bir platforma dönüşebilir’
Türkiye’nin tahıl muahedesini, Ruslar ve Ukraynalılar ortasında inancı inşa edecek, onları müzakere masasına tekrar getirecek bir şeye dönüştürüp dönüştüremeyeceği konusuna ait Kalın, “Bunun mümkün olduğuna inanıyoruz. İstanbul’da martta Rus ve Ukraynalı heyetler bir ortaya geldiğinde bu bahtımız oldu.” değerlendirmesinde bulundu.
Kalın, Rus ve Ukraynalı heyetlerin kelam konusu görüşmesinde tüm ayrıntılarda olmasa da çok sayıda prensip üzerinde anlaştıklarını anımsatarak şunları kaydetti:
“Lakin daha ileri gitme konusunda maalesef (Ukrayna) Bucha’da olanlar ve birtakım şeyler, akınlar vesaire daha fazla ilerlemeyi engelledi. Lakin hala Birleşmiş Milletler (BM) aracılığıyla Rusya ve Ukrayna ortasında itimadı inşa edilebileceğimize, tahıl muahedesinin müzakerelerin tekrar başlaması için bir platform yahut yol olarak işe yarayabileceğine inanıyoruz. Fakat doğal ki bu yalnızca Ruslar ve Ukraynalıların iradesini değil milletlerarası toplumun da bu doğrultuda takviyesini gerektiriyor.”
Bunun için Rusya’nın Ukrayna kentlerine yönelik tüm taarruzlarını durdurması ve her iki tarafın da istekli olması gerektiğine işaret eden Kalın, “Bu hususta çok çalışıyoruz. Şu anda tüm ayrıntıları açıklayamam fakat bu hususta iki tarafı yakınlaştırmak için farklı kanallarda çok çalışıyoruz.” dedi.
Kalın, UAEA takımının inceleme için Ukrayna’nın Zaporijya Nükleer Santrali’ne gidebilmesi konusunda Ukrayna ve Rusya taraflarının birebir fikirde olup olmadığına ve bunun bir haftada gerçekleşmeyeceğine yönelik soru üzerine kendilerine söylenenin bu olduğu karşılığını verdi.
Ekibin oraya gitmesini, özgür ve inançlı bir ortamda raporlamasını yapmasını umduklarını belirten Kalın, şunları söyledi:
“Umarım bu, nükleer santralin içindeki ve etrafındaki çok gergin duruma bir tıp mola, durma yahut bir cins duraklama sağlayacaktır. Doğal ki hiç kimse rastgele bir nükleer felaket yaşamak istemez. Rusların da bu türlü bir şey isteyeceğini sanmıyorum lakin doğal ki nükleer santrali kuşattılar. Bu çok kritik ve tehlikeli. Bu yüzden elimizden gelenin en uygununu yapıyoruz. Memleketler arası toplumu da Zaporijya Nükleer Santrali ve etrafında güvenliği sağlamak için bu teşebbüsü desteklemeye çağırıyoruz. Lakin orada yapılacak çok iş var.”
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, Rusya tarafından yasa dışı ilhak edilen Kırım’ın Ukrayna’ya iadesi davetine ait soru üzerine Kalın, 2014’ten bu yana Türkiye’nin bu mevzudaki konumunun birebir kaldığını belirtti.
Kalın, Kırım’ın ilhakını asla tanımadıklarına, bunun yasal olmadığına, Kırım’ın yasal ve tarihî olarak Ukrayna’nın bir modülü olduğuna dikkati çekti.
Şu anda hukuken Kırım’ın Ukrayna’nın bir kesimi olduğunu, Türkiye’nin Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü ve egemenliğini desteklediğini vurgulayan Kalın, bu savaşa yönelik rastgele bir tahlile, Ukrayna’nın egemenliği ve toprak bütünlüğü temelinde ulaşılması gerektiğinin altını çizdi.
‘Kırım’la ilgili büyük fotoğraftan soyutlanacak rastgele bir tahlil pratik olmayacak’
Kalın, mevcut fiili durumda Kırım’ın Rus denetiminde olduğuna dikkati çekerek “Elbette Ukrayna tarafı, Kırım’ı geri almak için farklı yollar arama hakkına sahip fakat savaşın gerçekleri göz önüne alındığında, bu noktada sıkıntı bir davet üzere görünüyor. Bence Kırım’la ilgili büyük fotoğraftan soyutlanacak rastgele bir tahlil sahiden pratik olmayacak.” sözünü kullandı.
Mevcut durumda savaşı ele almadan yalnızca Kırım’ı almaya odaklanmanın işe yaracağını düşünmediğini kaydeden Kalın, muhtaçlık duyulan şeyin Ukrayna topraklarındaki irili ufaklı atakları durdurmanın bir yolunu bulmak ve akabinde Rusya’nın Ukrayna’dan nasıl çekileceğini konuşmak olduğunu lisana getirdi.
Kalın, Kırım’ın bunlardan sonra konuşulabileceğine, bunun daha pratik ve uygulanabilir bir yol olduğuna işaret etti.