SOVYETLER Birliği’nin yaşayan son önderi 91 yaşındaki Mihail Gorbaçov’un evvelki gece duyurulan vefatı tüm dünyada yankı uyandırdı. Birçok ülke başkanı Gorbaçov’un akabinde taziye iletileri paylaştı. Sovyetlerin başında olduğu 1985-1991 yılları ortasındaki siyasi reformlarıyla Soğuk Savaş’ın bitmesine öncülük eden Gorbaçov, 20’nci yüzyılın en değerli ve tartışmalı siyasi figürlerinden biriydi.
GENÇ YAŞTA POLİTBÜRO’DA
Gorbaçov, 2 Mart 1931’de Rusya’nın güneyindeki Stavropol’de yer alan Privolnoye köyünde çiftçi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. 1952 yılında Sovyetler Birliği Komünist Partisi’ne (SBKP) üye olan Gorbaçov, 1955 yılında Moskova Devlet Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun oldu. Partinin gençlik yapılanmasında yer alan Gorbaçov, 1971’de partinin Merkez Komitesi üyeliğine seçildi. 1978’de komitenin Tarım Sekreterliği’ne giren Gorbaçov, iki yıl sonra ise partinin üst karar organı olan Politbüro’ya atandı. Gorbaçov, 1985’te Konstantin Ustinoviç Çarnenko’nun mevti üzerine partinin genel sekreteri olarak seçilirken bu vazifesi 1991’e kadar sürdürdü.
REFORMLAR SONUÇSUZ
1988-1991 yılları ortasında devlet başkanlığı vazifesini yürüten Gorbaçov, bu devirde gerçekleştirdiği ıslahatlarla dünya siyasetindeki gidişatı değiştirdi. Birtakım siyasi ve toplumsal özgürlükler getirilmesini öngören ve bu kapsamda kısıtlı da olsa akademik ve basın özgürlüğü getirilmesini sağlayan “glastnost” (açıklık) ıslahatı ile devlet denetimini büsbütün kaldırmadan ekonomiyi özgürleştirmek ve siyasi sistemi yine kurmayı amaçlayan “perestroyka” (yeniden yapılanma) ıslahatlarını hayata geçirdi. Fakat ıslahatlar başarılı olmadı.
DAĞILMA HIZLANDI
Bu periyotta Letonya, Litvanya ve Estonya’nın bağımsızlık taleplerine güç kullanmadan yaklaşan Gorbaçov, 1986’da periyodun ABD Lideri Roanald Reagan’la silahsızlanma muahedesi imzaladı. 1988’de Sovyetlerin Afganistan’dan çekilmesi buyruğunu veren siyasetçi, 1989’da Berlin Duvarı’nın yıkılarak Almanya’nın birleşmesini “Almanya’nın iç meselesi” olarak görüp müdahale etmedi. Bu süreçte kendisine karşı yükselen memnuniyetsizlik sonucunda 1991’de düzenlenen darbe başarısız olsa da bundan kısa mühlet sonra Sovyetler Birliği dağıldı. Dağılmaya karşın çatışmaların yaşanmasını engelleyen Gorbaçov, 1990’da “Doğu-Batı ilgilerinde radikal değişikliklere öncülük ettiği” gerekçesiyle Nobel Barış Ödülü’ne layık görüldü. 1997’de de Amerikan Pizza Hut şirketinin reklamında rol alan Mihail Gorbaçov, 1996’da Rusya Devlet Başkanlığı için yarışmış lakin sadece yüzde 0.5 oranında oy alabilmişti.
LİDERLER GORBAÇOV’U ANDI
Mihail Gorbaçov’un vefatının akabinde birçok başkan, anma ve taziye iletileri paylaştı:
Avrupa Komitesi Lideri Ursula von der Leyen: “Gorbaçov emniyetli ve hürmet duyulan bir önderdi. Özgür bir Avrupa’nın yolunu açtı. Huzur içinde uyu Mihail Gorbaçov.”
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres: “Mihail Gorbaçov tarihin akışını değiştiren, eşsiz bir devlet adamıydı. Vefatından derin hüzün duyuyorum.”
ABD Lideri Joe Biden: “Onlarca yıl süren acımasız siyasi baskı devrinin akabinde o, demokratik ıslahatları benimsedi. Dünya onun sayesinde daha inançlı bir yer haline geldi ve milyonlarca insan daha büyük özgürlüklere sahip oldu.”
Almanya Başbakanı Olaf Scholz: “Mihail Gorbaçov öldü, mert ve reformcu bir devlet adamıydı. Almanya’nın birleşmesini ve Demir Perde’nin ortadan kalkmasını perestroykanın mümkün kıldığını unutmayacağız.”
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron: ”Tercihleriyle Ruslara özgürlük yolunu açan bir barış adamı olan Mihail Gorbaçov’un vefatı nedeniyle başsağlığı diliyorum. Avrupa’da barışa olan bağlılığı ortak tarihimizi değiştirdi.”
TÜRKİYE’DE TOPLUMSAL MEDYA İKİYE BÖLÜNDÜ
Sovyetlerin son başkanı Mihail Gorbaçov’un vefatı toplumsal medyada da gündem oldu. Toplumsal medya kullanıcıları Gorbaçov’un arından ikiye bölündü. Kimileri Gorbaçov’u “sosyalizmi bitiren siyasetçi” olmakla suçlarken, kimileri da dünya barışına yaptığı katkıyı övdü. İşte kimi kullanıcıların reaksiyonları:
“Stalin ahirette Gorbaçov’u kötü sıkıştıracak.”
“Mihail Gorbaçov’u Pizza Hut reklamında oynatan kapitalizm bize neler etmez.”
“Mihail Gorbaçov olmasaydı, Soğuk Savaş sıcak savaşa dönüşmeden bitmezdi.”
“Gorbaçov, Sovyetler Birliği’nin dağılmasına neden olan Glasnost’un mimarıydı.”